18 yaş altı çalışmalar EYT’ li olmayı etkiler mi?
EYT’ nin temel sınırları Sayın Cumhurbaşkanı tarafından açıklandı, TBMM’ye gelmesi beklenmektedir.
EYT’ de en önemli şart kişinin 08.09.1999 tarihinden önce uzun vadeli sigorta kollarına tabi olup adına
emeklilik priminin yatmış olmasıdır. 08.09.1999 tarihinden önce kişinin 18 yaş altında sigortalı olması
EYT’ li olmasını etkilememektedir.
Sigortalılık süresi ne zaman başlar?
Ancak sigortalılık süresi 18 yaşının doldurulduğu tarihte mi başlayacak yoksa 18 yaşını doldurmadığı
tarihte mi? İşte bu sorunun cevabı çalışmamızda değerlendirilecektir.
Sigortalılık süresi ne anlama gelir?
Sigortalılık süresi; sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa çalışmaya
başladığı tarih ile aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih, ölen sigortalılar için de ölüm
tarihi arasında geçen süre olarak dikkate alınır.
Sigortalılık süresinin tamamen çalışılarak ya da prim ödenerek geçirilmiş olması şart değildir. Bu
sürenin başlangıç ve sonu arasında sigortalının aralıklı ya da birden çok sigortalılık haline tabi
çalışmasının, sigortalılık süresinin belirlenmesinde bir önemi yoktur.
Sigortalılık süresinin başlangıcı ne zamandır?
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin
başlangıcı; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih kabul
edilir.
Ancak, 4a (SSK) sigortalıları için işe giriş tarihi ile primlerin ödenmeye başladığı tarih farklı ise, ilk defa
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi prim ödenmeye başlanan tarih sigortalılık süresinin
başlangıcı olarak dikkate alınır.
Kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süreleri burada bahsedilen sigortalılık süresinin
başlangıcından itibaren sayılır.
18 yaşından önce sigortalı olanların sigortalılık süresi ne zaman başlar?
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında; 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm
sigortalarına tabi olanların sigortalılık sürelerinin 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilir.
Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, sadece prim
ödeme gün sayılarının hesabına dâhil edilir.
Örneğin; doğum tarihi 10.07.1974 olan (bayan) kişinin 18 yaşını doldurduğu tarih 10.07.1992 olacak;
doğum tarihi 07.09.1981 olan (bay) kişinin 18 yaşını doldurduğu tarih 07.09.1999 olacak; doğum
tarihi 02.01.1982 olan (bay) kişinin 18 yaşını doldurduğu tarih 02.01.2000 olacaktır. Örneğimizdeki
kişilerin sigortalılık sürelerinin başlangıcı sırasıyla 10.07.1992, 07.09.1999 ve 02.01.2000, sigortalılık
sürelerinin doldurulduğu tarih ise sırasıyla 10.07.2012, 07.09.2024 ve 02.01.2025 olacaktır.
Sigortalılık süresinin başlangıcında bir istisna var!
01.04.1981 (dâhil değil) tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına 4a (SSK) kapsamında
tescil edilmiş olanlar hakkında yaşa bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi dikkate alınır.
Bunun yanında ayrıca 18 yaş öncesinde geçen çalışma süreleri de prim ödeme gün sayısına ilave
edilir. Örneğin; uzun vadeli sigortalılık başlangıcı 31.03.1981 tarihi olan ve 15.04.1964 doğum tarihli X
(bay) kişisinin 31.03.1981 tarihindeki yaşı 31.03.1981 (-) 15.04.1964 = 16 yıl 11 ay 16 gün. Dolayısıyla
bu kişinin sigortalılık süresinin başlangıcı 31.03.1981 tarihi esas alınacak ve ödenen primler de prim
gün sayısına ilave edilecektir. Bu kişinin örneğin 25 yıllık sigortalılık süresinin dolduğu tarih
31.03.2006 olacaktır.
Sigortalılık başlangıcı 01.04.1981 ve sonrası olup 18 yaşın altında olanların sigortalılık süresinin hesabı
nasıl yapılmalıdır?
Soruyu örnek ile açıklayalım. 01.03.1980 doğumlu olan Bay Ahmet, 03.05.1995 tarihinde berber
dükkânında uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başladığını varsaydığımızda; Ahmet bey ilk
sigortalı olduğu zaman yaşı 18 yaşın altında (15 yıl 2 ay 2 gün) olduğu için KANUN GEREĞİ sigortalılık
süresinin başlangıcı 03.05.1995 tarihi esas alınmayacak (alınsaydı 25 yıllık sigortalılık süresini
03.05.2020 tarihinde doldurmuş olacak idi), 18 yaşın dolduğu tarih olan 01.03.1998 tarihi esas
alınacak ve 25 yıllık sigortalılık süresini 01.03.2023 tarihinde dolduracaktır.
Sonuç ve öneri olarak; 18 yaşın altındaki sürelerde geçen çalışma süreleri mevcut uygulamada kanun
gereği sadece prim ödeme gün sayısına ilave edilirken, sigortalılık süresinin başlangıcı olarak dikkate
alınmamakta, 18 yaşın doldurulduğu tarih esas alınmaktadır. EYT şartı olarak kabul edilen 08.09.1999
tarihinden önce uzun vadeli sigorta başlangıcı olan ve 18 yaş altındaki çalışanlar da EYT’ den
yararlanabilecek, ancak 18 yaş altındaki işe başlama tarihi aranan 20/25 yıllık sigortalılık süresinin
hesabında dikkate alınmamaktadır. Aslında burada bir tezatlık vardır. Şöyle ki, 18 yaş altındaki
sigortalı hizmetler prim gününden sayılmakta sigortalılık süresinin başlangıcından sayılmamaktadır.
Bu durum Anayasamızın 10. Maddesinde yer alan EŞİTLİK İLKESİNE aykırı olduğu düşünülmekle
beraber 11. Maddesindeki kanunların Anayasa’ya aykırı olamayacağı da dikkate alınmalıdır. 5510
sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 38’inci maddesinin Anayasa’ya aykırılığı
özellikle EYT mevzuunda kendisini iyice hissettirecektir. Bu durum, yukarıda ifade edildiği üzere
kişilerin aleyhine bir durum oluşturduğu, mağduriyet oluşturacağı dikkate alınmalıdır. Bununla
beraber Anayasamızın 60. Maddesinde yer alan “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu
güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar.” düzenlemesinde önemli anlamlar vardır.
Av. Muaz Salih YILDIRIM
https://eytdanismanlik.com/18-yas-alti-sigortalilik-sureleri-icin-aymde-dava-acilmali/2249/
