Birçok ülke gibi ülkemizi de Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle çalışma hayatı da derinden etkilenmiştir. Birçok işyeri ya işçi çıkarmaya başlamış ya da çalışma süresinde azalmaya giderek, evde çalışma sistemine geçmiştir. Halihazırda kar elde edemeyen işverenler de çalışanlarını mağdur etmeden durumu finanse etmenin yollarını aramaktadır. Bu yazımızda devletin somut durumda olduğu gibi belirli hallerde belirli şartlar altında belirli bir süreliğine işçi ve işverenlere sağladığı bir destek mekanizması olan kısa çalışma ödeneğini ele alacağız.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR?
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek-2 maddesine dayanılarak 30.04.2011 tarihli Resmî Gazete’de Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Bu yönetmelikte kısa çalışma ödeneğinin esasları düzenlenmiştir.
Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere sigortalılara çalışamadıkları dönem için sağlanan gelir desteğine kısa çalışma ödeneği denir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNE HANGİ HALLERDE BAŞVURULABİLİR?
Kısa çalışma ödeneğine:
– Genel Ekonomik Kriz
– Bölgesel Kriz
– Sektörel Kriz ve
– Zorlayıcı Sebep hallerinde başvurulabilir.
Zorlayıcı sebep, işverenden kaynaklanmayan, öngörülemeyen, işveren tarafından ortadan kaldırılmasına imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya işyeri faaliyetlerinin kısmen veya tamamen durdurulmasına neden olan dış etkenlerden kaynaklanan durumları veya sel, heyelan, deprem, salgın hastalık gibi durumları ifade eder.
Somut durumda ülkemiz de küresel çapta bir salgın olan Covid-19 ile mücadele ettiğinden kısa çalışma ödeneğine başvuru için gereken zorlayıcı sebep şartı mevcuttur.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN KİMLER YARARLANABİLİR?
Kısa çalışma ödeneğinden;
– Kısa çalışmanın başladığı tarihte çalışma süresi ve prim ödeme şartını sağlayan (Covid-19 nedeniyle yapılan başvurularda son 60 gün hizmet akdine tabi olmak, son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olmak)
– İşvereninin kısa çalışma talebi iş müfettişlerince yapılacak inceleme neticesinde uygun bulunan,
– Kısa çalışmaya katılacaklar listesinde bilgileri bulunan,
İşçiler yararlanabilir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNE KİM, NASIL BAŞVURABİLİR?
Kısa çalışma talebinde işverenler bulunabilir. İşçiler bulunamaz. İşveren sebebini açıklamak suretiyle kısa çalışma talep formunu ve kısa çalıma uygulanacak işçi listesini doldurarak kısa çalışma başvurusunu yapabilir.
YAPILAN BAŞVURUYU KİM DEĞERLENDİRİR?
Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebeplerin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, İŞKUR Yönetim Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanır. Deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlar için diğer zorlayıcı sebep gerekçesiyle yapılan başvurular için Yönetim Kurulu Kararı aranmaz.
COVID-19 SALGINI KAPSAMINDA NASIL BAŞVURU YAPILIR?
Koronavirüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren; buna ilişkin kanıtlarla birlikte Kısa Çalışma Talep Formu ile Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesini bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilir. Başvuruların hızlı bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için koronavirüsten olumsuz etkilenildiğine dayanak teşkil eden belgelerin başvuruya eklenmesi önem taşımaktadır. Gerektiğinde işverenle irtibata geçilerek ilave belgeler talep edilebilecektir. İşverenlere başvurusunun alındığı yine aynı yolla en kısa sürede bildirilecek ve başvurular uygunluk tespiti amacıyla Rehberlik ve Teftiş Başkanlığına gönderilecektir. Kısa çalışma uygulamasından yararlanılabilmesi için işyerinde kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25’inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler dışında bir gerekçeyle işveren tarafından işçi çıkarılmaması gerekmektedir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NE KADAR SÜREYLE ÖDENİR?
Kısa çalışma kapsamında işçilere kısa çalışma ödeneği ve Genel Sağlık Sigortası primi ödenmesi hizmeti sağlanmaktadır. Kısa çalışma ödeneği üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi boyunca ödenir.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN MİKTARI NE KADARDIR?
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçemez.
KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ÖDENMESİ HANGİ HALLERDE SONA ERER?
Kısa çalışmayı gerektiren sebeplerin ortadan kalkması, kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.
Av. Bilal BOZKURT